نقد دلالت حديث اقتدای به شیخین
نقد دلالت حديث
اين حديث گرچه در ابواب مختلف مورد استدلال علماي اهل سنت قرار گرفته است ولي غير از مشکل سندي که دارد از حيث متن و دلالت نيز خالي از اشکال نيست؛ زيرا:
1 - اکثر علماي اهل سنت قائل به عدم حجيّت اجماع ابوبکر و عمر هستند.
2 - و نيز اکثر آنان معتقدند که پيامبرصلي الله عليه وآله تصريح بر خلافت کسي براي بعد از خودش نکرده است.
3 - ابوبکر و عمر در بسياري از احکام و افعال با يکديگر اختلاف داشتهاند و متابعت دو نفر که با هم مختلف بودهاند متعذّر و غيرممکن است. از باب نمونه: ابوبکر قائل به جواز متعه و عمر آن را تحريم کرده است و...
4 - معروف از ابوبکر و عمر آن است که نسبت به بسياري از مسائل و احکام اسلامي جاهل بودهاند آيا ممکن است که پيامبرصلي الله عليه وآله با اين حال امر به اقتداي به آن دو نمايد.
5 - اين حديث با اين تعبير که امر به اقتداي مطلق به شيخين است دلالت بر عصمت آن دو و عدم جواز خطا دارد در حالي که کسي هرگز چنين ادعايي درباره آن دو ندارد.
6 - اگر چنين حديثي از پيامبرصلي الله عليه وآله صادر شده بود بايد خود ابوبکر در روز سقيفه براي حقانيت خود در مقابل انصار به آن استدلال ميکرد، در حالي که هيچ شاهد حديثي و تاريخي بر آن وجود ندارد، بلکه آنچه که در تاريخ ذکر شده اينکه ابوبکر خطاب به حاضرين گفت: «با هر يک از اين دو نفر يعني ابوعبيده و عمر بن خطاب که خواستيد بيعت کنيد».[1] و حتي به ابوعبيده جرّاح خطاب کرد و گفت: دستت را بده تا با تو بيعت کنم.[2] .
7 - چون ابوبکر به خلافت رسيد گفت: «اقيلوني، اقيلوني، فلست بخيرکم و عليّ فيکم»؛ مرا از خلافت عزل کنيد، مرا از خلافت عزل کنيد؛ زيرا من بهترين شما نيستم در حالي که علي در بين شماست.
8 - و چون هنگام وفات او شد گفت: «وددت انّي سألت رسول اللَّه لمن هذا الامر، فلاينازعه احد، وددت انّي کنت سألت: هل للأنصار في هذا الامر نصيب»؛[3] . دوست داشتم که از رسول خداصلي الله عليه وآله سؤال ميکردم که اين امر (خلافت) براي کيست تا کسي در آن نزاع نکند. دوست داشتم که سؤال ميکردم: آيا براي انصار نيز در اين امر نصيبي است؟
9 - عمر درباره خلافت ابوبکر ميگفت: «کانت بيعة ابي بکر فلتة وقي المسلمين شرّها...»؛[4] . بيعت با ابوبکر امري بدون رويّه و تأمّل بود، خداوند مسلمانان را از شرّ آن نگه داشت....
با اين وجود اگر حديث «اقتداي به شيخين» از پيامبرصلي الله عليه وآله رسيده بود چه جاي اين گونه مطالب از زبان آن دو بود؟!
[1] صحيح بخاري، باب فضائل ابوبکر؛ مسند احمد، ج 1، ص 56.
[2] مسند احمد، ج 1، ص 35؛ الطبقات الکبري، ج 3، ص 128.
[3] الصواعق المحرقة، ص 30؛ کنز العمال، ج 3، ص 132.
[4] صحيح بخاري، ج 5، ص 208.
