راویان حدیث مدینه العلم
راويان حديث از صحابه
اين حديث شريف را تعدادي از صحابه نقل کردهاند؛ از قبيل:
1 - اميرالمؤمنينعليه السلام.
2 - امام حسن مجتبيعليه السلام.
3 - امام حسينعليه السلام.
4 - عبداللَّه بن عباس.
5 - جابر بن عبداللَّه انصاري.
6 - عبداللَّه بن مسعود.
7 - عبداللَّه بن عمر.
8 - حذيفة بن يمان.
9 - انس بن مالک.
10 - عمرو بن عاص.
زرندي در عنوان حديث مينويسد: «فضيلت ديگري که اصحاب بر آن اعتراف کرده و از آن ابتهاج پيدا کردهاند...».[1] .
[1] نظم درر السمطين، ص 113.
راويان حديث از تابعين
عدهاي از بزرگان تابعين حديث «مدينه علم» را نقل کردهاند؛ از قبيل:
1 - امام زين العابدينعليه السلام.
2 - امام باقرعليه السلام.
3 - اصبغ بن نباته حنظلي.
4 - جرير ضبّي.
5 - حارث بن عبداللَّه همداني.
6 - سعد بن طريف حنظلي.
7 - سعيد بن جبير.
8 - سلمة بن کهيل.
9 - سليمان بن مهران.
10 - عاصم بن حمزه سلولي.
11 - عبداللَّه بن عثمان بن خثيم.
12 - عبدالرحمن بن عثمان.
13 - عبدالرحمن بن عسيله مرادي.
14 - مجاهد بن جبر.
راويان حديث در قرن 03
در قرن سوم، نوزده نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- حافظ يحيي بن معين بغدادي.[1] .
- احمد بن حنبل.[2] .
- ابوعيسي ترمذي.[3] .
[1] بنابر نقل مستدرک حاکم، ج 3، ص 138، ح 4637.
[2] فضائل عليعليه السلام، ص 138، ح 203.
[3] سنن ترمذي، ج 5، ص 596، ح 3723.
راويان حديث در قرن 04
در قرن چهارم، سي و يک نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- ابوجعفر طبري.[1] .
- ابوالقاسم طبراني.[2] .
[1] تهذيب الآثار، ص 105، رقم 173 از مسند امام عليعليه السلام.
[2] المعجم الکبير، ج 11، ص 55، ح 11061.
راوايان حديث در قرن 05
در اين قرن، بيست و هشت نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- حاکم نيشابوري.[1] .
- ابونعيم اصفهاني.[2] .
- ابوبکر بيهقي.[3] .
- خطيب بغدادي.[4] .
- ابن عبدالبرّ قرطبي.[5] .
- ابن مغازلي شافعي.[6] .
[1] المستدرک علي الصحيحين، ج 3، ص 137، ح 4637.
[2] معرفة الصحابة، ج 1، ص 308.
[3] بنابر نقل مقتل خوارزمي، ج 1، ص 43.
[4] تاريخ بغداد، ج 4، ص 348.
[5] الاستيعاب، قسم سوم، ص 1102، رقم 1855.
[6] مناقب علي بن ابي طالبعليه السلام، ص 80، ح 126-120.
راوايان حديث در قرن 06
در اين قرن بيست و دو نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از جمله:
- سمعاني مروزي.[1] .
- ابن عساکر دمشقي شافعي.[2] .
[1] الأنساب، ج 3، ص 475.
[2] مختصر تاريخ دمشق، ج 18، ص 17.
راويان حديث در قرن 07
در اين قرن هفده نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- ابن اثير جزري محمد بن محمد.[1] .
- علي بن محمّد جزري.[2] .
- سبط بن الجوزي.[3] .
- گنجي شافعي.[4] .
- محبّ الدين طبري.[5] .
[1] جامع الأصول، ج 9، ص 473، ح 6489.
[2] اسد الغابة، ج 4، ص 100، رقم 3783.
[3] تذکرة الخواص، ص 48.
[4] کفاية الطالب، ص 223-220.
[5] الرياض النضرة، ج 3، ص 140.
راويان حديث در قرن 08
در قرن هشتم سيزده نفر از علماي اهل سنت حديث فوق را نقل کردهاند؛ مثل:
- حموئي.[1] .
- ابوالحجاج مزّي.[2] .
- ذهبي.[3] .
- زرندي.[4] .
- سيد علي بن شهاب الدين همداني.[5] .
[1] فرائد السمطين، ج 1، ص 98، ح 67، باب 18.
[2] تهذيب الکمال، ج 20، ص 485، رقم 4088.
[3] تذکرة الحفاظ، ج 4، ص 1231، رقم 1047.
[4] نظم درر السمطين، ص 113.
[5] المودة القربي، مودت هفتم.
راويان حديث در قرن 09
در قرن نهم چهارده نفر از علماي اهل سنت حديث فوق را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- نورالدين هيثمي.[1] .
- محمد بن عيسي دميري.[2] .
- شهابالدين عسقلاني.[3] .
- ابن صباغ مالکي.[4] .
- بدرالدين عيني.[5] .
[1] مجمع الزوائد، ج 9، ص 114.
[2] حياة الحيوان، ج 1، ص 79.
[3] لسان الميزان، ج 2، ص 155، رقم 2034.
[4] الفصول المهمة، ص 36.
[5] عمدة القاري في شرح صحيح البخاري، ج 16، ص 215.
راويان حديث در قرن 10
در قرن دهم، بيست و چهار نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- جلال الدين سيوطي.[1] .
- سمهودي.[2] .
- احمد بن محمد قسطلاني شافعي.[3] .
- ابن حجر هيتمي.[4] .
- متقي هندي.[5] .
[1] جامع الصغير، ج 1، ص 415، ح 2705.
[2] جواهر العقدين، ص 303.
[3] المواهب اللدنية، ج 2، ص 20.
[4] الصواعق المحرقة، ص 122.
[5] کنز العمال، ج 11، ص 416، ح 32978.
راويان حديث در قرن 11
در اين قرن بيست نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- مناوي.[1] .
- ابن کثير مکّي شافعي.[2] .
[1] فيض القدير،ج 3، ص 46؛ التيسير، ج 1، ص 377.
[2] وسيلة المآل في عدّ مناقب الآل، ص 123، باب 4.
راويان حديث در قرن 12
در اين قرن، پانزده نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- زرقاني مالکي.[1] .
[1] شرح المواهب اللدنية، ج 3، ص 143.
راويان حديث در قرن 13
در اين قرن بيست و دو نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- محمّد بن علي صبّان.[1] .
- آلوسي.[2] .
[1] اسعاف الراغبين در حاشيه نور الابصار، ص 156.
[2] روح المعاني، ذيل آيه «و الذاريات ذرواً».
راويان حديث در قرن 14
در اين قرن چهارده نفر از علماي اهل سنت اين حديث را نقل کردهاند؛ از قبيل:
- زيني دحلان شافعي.[1] .
[1] الفتوحات الاسلامية، ج 2، ص 337.