تنافي بين روايات

ظاهر برخي از روايات اشاره به آمدن سيزده خليفه بعد از پيامبرصلي الله عليه وآله دارد، اين روايات نه تنها مورد اعراض و بي‏توجهي اماميه قرار گرفته، بلکه با روايات معتبر ديگر که امامان را در دوازده نفر منحصر کرده منافات دارد. مضافاً به اين‏که آن روايات مشکل سندي و دلالي دارد. اينک به بررسي آن‏ها مي‏پردازيم:

پاسخ:

1 - همان‏گونه که اشاره شد هيچ يک از علماي شيعه ادّعاي چنين مطلبي را ننموده است که امامان سيزده نفرند، جز هبة اللَّه بن احمد، از نوادگان عَمْري که نجاشي درباره او نقل مي‏کند: او هم‏صحبت و هم‏مجلس ابي الحسين بن ابي شيبه علوي زيدي بوده و براي او کتاب تأليف نموده است. او امامان را سيزده نفر دانسته و زيد بن علي بن حسين را نيز جزو آنان به شمار آورده است. و در اين مدعي به روايتي از سليم تمسک کرده که قابل توجيه است.

شيخ محمّد تقي تستري مي‏گويد: «ظاهر اين است که هبة اللَّه بن احمد شخصي امامي است که اهل ورع و تقوا نمي‏باشد. او به جهت جلب توجّه ابن ابي شيبه زيدي، زيد بن علي بن الحسين را نيز در ضمن دوازده امام مندرج کرده است...».[1] .

2 - رواياتي که برخي از کج فهم‏ها از آن‏ها امامت سيزده امام را فهميده‏اند برخي از آن‏ها از سوء تعبيير راويان حديث است همان‏گونه که در روايت سليم چنين آمده: پيامبرصلي الله عليه وآله به علي‏عليه السلام فرمود: تو و دوازده نفر از اولادت امامان به حقّ مي‏باشيد. مشخص است که در تعبير به دوازده امام، اميرالمؤمنين نيز داخل است.

3 - در کتاب سليم بن قيس هلالي بيش از بيست حديث است که دلالت دارد بر اين‏که امامان دوازده نفرند، و لذا بايد اين يک روايت را که ظهور بدوي در عدد سيزده دارد توجيه نمود.

4 - احتمال زياد نيز مي‏رود که اين‏گونه روايات چه در کتاب سليم و يا کافي از اشتباه نسّاخ باشد؛ زيرا سليم بن قيس و کليني هر دو از داعيان به دوازده امام بوده‏اند و اعتقادي به امامي غير از اين دوازده نفر نداشته‏اند.

5 - جالب توجّه اين‏که تمام کساني که اين گونه احاديث را نقل کرده‏اند؛ همانند کليني و مشايخ و شاگردانش آن‏ها را در باب احاديث دوازده خليفه آورده‏اند، و اين خود دليل بر آن است که آن‏ها معتقدند: اين روايات قابل جمع با روايات دوازده خليفه است و لذا هيچ گونه تنافي بين اين دو دسته روايات وجود ندارد.

6 - همه احاديث سيزده خليفه مشکل ضعف سندي دارد و لذا هيچ يک از آن‏ها قابل اعتماد نيست؛ خصوصاً آن‏که خلاف ضرورت و اجماع شيعه دوازده امامي است.

7 - برخي از روايات سيزده خليفه در متون حديثي ديگر با الفاظ صحيح و خالي از اشکال نقل شده است، و لذا به جهت مطابقت با روايات صحيحه و مشهوره و متواتره دوازده خليفه، آن الفاظ ديگر را بايد اخذ نمود.

[1] قاموس الرجال، ج 9، ص 300.