ذيل حديث
ذيل حديث
او همچنين ميگويد: قرينهاي در ذيل حديث وجود دارد که دلالت بر اراده محبّت از کلمه (مولي) دارد؛ زيرا پيامبرصلي الله عليه وآله فرمود: «اللَّهم وال من والاه وعاد من عاداه».
پاسخ:
اولاً: اين دعا، به قرينه حديث غدير «من کنت مولاه فعلي مولاه» که به جهت صدر حديث «الست اولي بکم من انفسکم» حمل بر معناي سرپرستي شد، اين چنين معنا ميشود: «بار خدايا! هر کس که ولايت حضرت عليعليه السلام را پذيرفت او را دوست بدار، و هر کس از ولايت او سرباز زد او را دشمن دار».
ثانياً: اين معنا هرگز با اهتمام شديد پيامبرصلي الله عليه وآله در ذکر آن سازگاري ندارد؛ زيرا چگونه قابل توجيه است که ما بگوييم: پيامبرصلي الله عليه وآله آن جماعت عظيم را در آن بيابان گرم به جهت اعلان يک مطلب جزئي و آن اينکه حضرت عليعليه السلام محبّ آنها است، جمع کرده باشد.
ثالثاً: در برخي از روايات جمله «وال من والاه» همراه با جمله «احبّ من احبّه» آمده است، و اين شاهد بر آن است که جمله اول به معناي محبّت نيست، در غير اين صورت تکرار لازم ميآيد.
ابن کثير از طبراني قضيّه رحبه را نقل کرده و در ذيل آن آمده است: آنگاه سيزده نفر از صحابه برخاسته و شهادت دادند که رسول خداصلي الله عليه وآله فرمود: «من کنت مولاه فعليّ مولاه، اللّهم وال من والاه وعاد من عاداه، واحبّ من احبّه وابغض من ابغضه، وانصر من نصره واخذل من خذله».[1] .
متقي هندي نيز اين حديث را نقل کرده و در ذيل آن از هيثمي نقل ميکند که گفته: رجال سند اين حديث همگي از افراد ثقه هستند.[2] .
رابعاً: برخي از بزرگان اهل سنت؛ همانند محبّ الدين طبري شافعي اين توجيه و تفسير را بعيد شمردهاند.[3] .
خامساً: جمله «اللّهم وال من والاه...» دعايي است که پيامبرصلي الله عليه وآله بعد از فارغ شدن از خطبه، کرده است، و لذا نميتواند قرينه بر حمل کلمه «مولي» بر معناي محبّت باشد، بلکه جمله قبل از آنکه همان «الست اولي بکم من انفسکم» است بهترين قرينه و زمينهسازي براي حمل کلمه «مولي» بر معناي امامت و اولي به تصرف و سرپرستي است.
سادساً: در برخي روايات کلمه «بعدي» آمده است. ابن کثير به سند خود از براء بن عازب نقل کرده، هنگام اجتماع مردم در غدير خم پيامبرصلي الله عليه وآله فرمود: «الست اولي بکم من انفسکم؟! قلنا: بلي يا رسول اللَّه! قال: ألست؟ ألست؟ قلنا: بلي يا رسول اللَّه! قال: من کنت مولاه فانّ علياً بعدي مولاه، اللهم وال من والاه وعاده من عاداه...».
اگر پيامبرصلي الله عليه وآله از کلمه «مولي» اراده محبّت کرده بود، وجهي براي ذکر کلمه «بعدي» نداشت؛ زيرا معنا ندارد که پيامبرصلي الله عليه وآله بگويد: حضرت عليعليه السلام بعد از من دوست شماست نه قبل از من.
[1] البداية والنهاية، ج 7، ص 347.
[2] کنز العمّال، ج 13، ص 158.
[3] الرياض النضرة، ج 1، ص 205.
