سبب گريه اميرالمؤمنين

گاهي سؤال مي‏شود که سبب گريه اميرالمؤمنين‏عليه السلام هنگامي که پيامبرصلي الله عليه وآله او را جانشين خود در مدينه قرار داد چيست؟ خصوصاً آن‏که در حين گريه به پيامبرصلي الله عليه وآله عرض کرد: آيا مرا جانشين خود در ميان زنان و اطفال قرار مي‏دهي؟

پاسخ:

اولاً: موضوع گريه حضرت علي‏عليه السلام در آن هنگام در روايتي که بخاري و مسلم نقل کرده نيامده است، و اين به نوبه خود نزد برخي از علماي اهل سنت باعث وهن در موضوع است.

ثانياً: بر فرض ثبوت اين موضوع، گريه حضرت به جهت حرف‏هاي منافقين مدينه يا به جهت شوق به ملازمت و همراهي با پيامبرصلي الله عليه وآله در آن جنگ بوده است؛ زيرا امام علي‏عليه السلام در تمام جنگ‏هاي پيامبرصلي الله عليه وآله شرکت داشته است. و اين نکته صريح رواياتي است که درباره اين موضوع وارد شده است.

نسائي به سندش از سعد بن مالک نقل مي‏کند که رسول خداصلي الله عليه وآله بر شتر قرمز سوار شده، آماده رفتن به جنگ بود، علي‏عليه السلام را جانشين خود کرد. علي‏عليه السلام آمد و جلوي شتر را گرفت و عرض کرد: اي رسول خدا! قريش گمان دارد که به جهت سنگيني و کراهت مصاحبت شما با من، مرا جانشين خود در مدينه قرار دادي؟ اين را گفت و شروع به گريه کرد. رسول خداصلي الله عليه وآله در ميان مردم ندا داد... اي فرزند ابي طالب! آيا راضي نمي‏شوي که تو نسبت به من همانند هارون نزد موسي باشي؟ جز آن‏که بعد از من پيامبري نيست.[1] .

اسحاق هروي در کتاب «السهام الثاقبة» سبب گريه حضرت‏عليه السلام را همين جهت ذکر مي‏کند. او مي‏گويد: سبب، کثرت اشتياق حضرت به شرکت در جنگ و ملازمت با بزرگ انبيا بوده است....[2] .

حال تعجب از ابن تيميه است که چگونه گريه‏اي که در حقيقت فضيلتي از فضايل امام علي‏عليه السلام به حساب مي‏آيد، آن را دليل بر ضعف او به حساب آورده است.[3] .

و اما اين‏که چرا حضرت به پيامبرصلي الله عليه وآله عرض کرد: «أتخلّفني علي النساء والصبيان»؛ «آيا مرا جانشين خود بر زن‏ها و اطفال قرار مي‏دهي؟» سبب اين سؤال چيست؟

ممکن است به اين جهت باشد: حضرت بعد از آن‏که از حرف قريش در مورد جانشين شدن خود ناراحت شد، اين سؤال را از پيامبرصلي الله عليه وآله کرد تا حضرت‏صلي الله عليه وآله مطالبي بگويد که جواب قريش را بدهد؛ يعني در حقيقت اين حرف قريش بود که پيامبر علي را بين زن‏ها گذاشته است. و لذا پيامبر مطابق برخي روايات در جواب سؤال امام علي‏عليه السلام فرمود: «دروغ مي‏گويند...».

نتيجه اين‏که: جانشيني حضرت علي‏عليه السلام در مدينه هنگام خروج حضرت‏صلي الله عليه وآله براي تبوک دلالت بر هيچ گونه نقصي براي آن حضرت ندارد.

[1] خصائص علي بن ابي طالب‏عليه السلام، ص 77، رقم 61.

[2] السهام الثاقبة.

[3] منهاج السنة، ج 7، ص 331-326.