احادیث مباهله و دلالت آن
احاديث مباهله
1 - ابن عساکر به سندش از ابي الطفيل نقل کرده که امير المؤمنينعليه السلام با اصحاب شورا مناظره کرده و با جملهاي از فضايل و مناقبش محاجه نمود؛ از جمله آنها اين که فرمود: «شما را به خدا سوگند ميدهم، آيا در ميان شما کسي نزديکتر به رسول خداصلي الله عليه وآله در رَحِم هست؟ وکسي که رسول خدا او را نفس خود خوانده و فرزندان او را فرزندان خود و زنان او را زنان خود، خوانده باشد غير از من وجود دارد؟» گفتند: بار خدايا، هرگز. [1] .
2 - احمد بن حنبل نقل کرده... هنگامي که اين آيه نازل شد (نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَکُمْ)رسول خداصلي الله عليه وآله عليّ و فاطمه و حسن و حسين - رضوان اللَّه عليهم اجمعين - را دعوت کرد، آن گاه عرض کرد: بار خدايا! اينان اهل من هستند. [2] .
3 - مسلم نقل کرده که معاوية بن ابي سفيان، سعد بن ابي وقاص را خواست و گفت: چه چيز تو را مانع شده که سبّ کني ابو تراب را؟ گفت: سه فضيلت را رسول خداصلي الله عليه وآله درباره عليّعليه السلام بيان داشته که با وجود آنها هرگز عليعليه السلام را سبّ نخواهم کرد، واگر يکي از آنها براي من بود از شترهاي گران قيمت نزد من ارزشمندتر بود... هنگامي که اين آيه نازل شد: (فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَکُمْ)رسول خداصلي الله عليه وآله عليّ و فاطمه و حسن و حسينعليهم السلام را خواست و عرض کرد: «بار خدايا! اينان اهل من هستند.» [3] .
4 - ترمذي نيز با همين سند و متن اين حديث را نقل کرده، آن گاه تصريح به صحت آن نموده است. [4] .
5 - حاکم نيشابوري از سعد بن ابي وقاص نقل کرده: هنگامي که اين آيه: (نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَکُمْ...) نازل شد، رسول خداصلي الله عليه وآله عليّ و فاطمه و حسن و حسين - رضي اللَّه عنهم - را خواست، آن گاه عرض کرد: «بار خدايا! اينان اهل من هستند.» [5] .
6 - طبري از سدّي در تفسير آيه مباهله نقل کرده که پيامبرصلي الله عليه وآله در آن هنگام دست حسن و حسين و فاطمه را گرفت و به عليّعليه السلام گفت: دنبال ما بيا. او هم با آنها به راه افتاد. در آن روز نصارا بيرون نيامدند و گفتند: ما ميترسيم... [6] .
7 - مأمون عباسي روزي به امام رضاعليه السلام عرض کرد: مرا به نزديکترين فضيلت امير المؤمنينعليه السلام خبر بده که قرآن بر آن دلالت دارد. حضرت فرمود: «فضيلت مباهله، خداوند - جل جلاله - فرمود: (فَمَنْ حَاجَّکَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَکُمْ وَنِساءَنا وَنِساءَکُمْ وَأَنْفُسَنا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَي الْکاذِبِينَ)، آن گاه رسول خداصلي الله عليه وآله حسن و حسين که دو فرزند او به حساب ميآمدند دعوت کرد، ونيز فاطمه را که در موضع نساء او به حساب ميآمد خواست و نيز امير المؤمنينعليه السلام را که به حکم خداوند - عزّ وجلّ - نفس او به حساب ميآمد دعوت نمود. و به تحقيق ثابت شده که احدي از خلق خدا جليلتر و افضل از رسول خداصلي الله عليه وآله نيست، پس واجب است که احدي افضل از نفس رسول خداصلي الله عليه وآله به حکم خداوند - عزّ وجلّ - نباشد....» [7] .
[1] ترجمه امام عليعليه السلام از تاريخ دمشق، ج 3، ص 90، ح 1131.
[2] مسند احمد، ج 1، ص 185.
[3] صحيح مسلم، ج 7، ص 120.
[4] صحيح ترمذي، ج 5، ص 596، کتاب المناقب، مناقب عليّعليه السلام.
[5] مستدرک حاکم، ج 3، ص 150.
[6] جامع البيان، ج 3، ص 212 و 213.
[7] الفصول المختاره، ص 38.
دلالت آيه
مفسّران اجماع کردهاند بر اينکه مقصود از «ابناءنا» امام حسن و امام حسينعليهما السلام و «انفسنا» امام عليّعليه السلام و «نساءنا» حضرت زهراعليها السلام است. در اين آيه خداوند متعال حضرت عليعليه السلام را به عنوان نفس رسول خداصلي الله عليه وآله معرفي کرده است، و مقصود از آن مساوات در فضايل است، و اين آيه بهترين دليل بر علوّ شأن و مرتبه امير المؤمنين است؛ زيرا از طرفي حکم به مساوات او با رسول خداصلي الله عليه وآله در کمالات شده و از طرف ديگر مقام و منزلت او به حدّي رسيده است که پيامبرصلي الله عليه وآله هنگام مباهله و نفرين بر اهل کتاب از دعاي او کمک گرفته و او را در اجابت دعاي خود سهيم دانسته است.
