چه کساني تمسک به آنان واجب است
کساني که تمسک به آنان واجب است
با مراجعه به آيات و روايات معتبر پي ميبريم که اعتصام به چه چيزي و چه کساني واجب است:
>خداوند متعال
>پيامبر اکرم
>قرآن کريم
>اهل بيت پيامبر
خداوند متعال
در قرآن کريم ميخوانيم: (وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلي صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ)؛ [1] «و هر کس به خدا تمسّک جويد، قطعاً به راه راست هدايت شده است.»
و نيز ميفرمايد: (... إِلاَّ الَّذِينَ تابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ للَّهِِ فَأُولئِکَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ)؛ [2] «مگر کساني که توبه کردند و [عمل خود را] اصلاح نمودند و به خدا تمسّک جُستند و دين خود را براي خدا خالص گردانيدند که [در نتيجه] آنان با مؤمنان خواهند بود.»
و نيز ميفرمايد: (فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّکاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاکُمْ)؛ [3] «پس نماز را برپا داريد و زکات بدهيد و به پناه خدا رويد. او مولاي شماست.»
[1] سوره آل عمران، آيه 101.
[2] سوره نساء، آيه 146.
[3] سوره حج، آيه 78.
پيامبر اکرم
خداوند متعال ميفرمايد: (مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ)؛ [1] «هر کس از پيامبر فرمان بَرد، در حقيقت، خدا را فرمان برده است.»
و نيز ميفرمايد: (وَما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا)؛ [2] «و آنچه را فرستاده [او] به شما داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت، باز ايستيد.»
[1] سوره نساء، آيه 80.
[2] سوره حشر، آيه 7.
قرآن کريم
ابوسعيد خدري از رسول خداصلي الله عليه وآله نقل کرده که فرمود: «إنّي تارک فيکم الثقلين: کتاب اللَّه، حبل ممدود من السمآء إلي الأرض، وعترتي أهل بيتي، فإنّ اللطيف الخبير أخبرني أنّهما لن يفترقا حتّي يردا عليّ الحوض...»؛ [1] «همانا من در بين شما دو چيز گرانبها خواهم گذارد: کتاب خدا، ريسمان کشيده شده از آسمان به طرف زمين، و عترتم اهل بيتم، همانا لطيف آگاه به من خبر داده که هرگز اين دو از يکديگر جدا نميگردند تا در کنار حوض [کوثر] بر من وارد شوند....»
تعبير از قرآن به «حبل اللَّه» در غالب روايات «ثقلين» آمده است. [2] .
و به نصّ قرآن کريم خود قرآن نيز از مقام عصمت برخوردار بوده و از هنگام نزول آن توسط جبرئيل بر پيامبرصلي الله عليه وآله و از پيامبر به مردم، از عصمت و مصونيّت برخوردار است، لذا هيچ گونه اشتباه و خطايي در آن راه ندارد. و به طور حتم و يقين ميتوان گفت که قرآن کلام خدا است.
خداوند متعال درباره قرآن ميفرمايد: (لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَکِيمٍ حَمِيدٍ)؛ [3] «از پيش روي آن و از پشت سرش باطل به سويش نميآيد؛ وحي [نامه]اي است از حکيمي ستوده[صفات].»
[1] مناقب الامام امير المؤمنينعليه السلام، ج 2، ص 98، ح 584.
[2] ر.ک: مسند احمد، ج 4، ص 118، ح 11561؛ سنن ترمذي، ج 5، ص 622، ح 3788.
[3] سوره فصلت، آيه 42.
اهل بيت پيامبر
و نيز از جمله کساني که تمسّک و اعتصام و پيروي از آنان واجب است، اهل بيت پيامبر اکرمعليهم السلام ميباشند، که تمسّک و اعتصام به آنان در راستاي اعتصام به خداوند بوده و در حقيقت پيروي از حقّ و حقيقت است.
اين مطلب را از چند طريق ميتوان اثبات نمود:
>حديث ثقلين
>ادله عصمت
>تمسک به حبل عترت
حديث ثقلين
در عموم احاديث «ثقلين» امر به تمسّک و متابعت از کتاب خدا و اهل بيتعليهم السلام شده است. تمسّکي که عبارت است از همان اعتصام و چنگزدن. پس اعتصام به «حبل اللَّه» در حقيقت همان چنگزدن به کتاب خدا و عترت پيامبر است. عترتي که ادامه دهنده راه پيامبرصلي الله عليه وآله و بيان کننده سنّت او است. به همين جهت است که مشاهده ميکنيم در برخي از مضامين حديث ثقلين از تعبير «اعتصام» استفاده شده است:
سيوطي از پيامبر اکرمصلي الله عليه وآله نقل کرده که فرمود: «ترکت فيکم ما لن تضلّوا بعدي إن اعتصمتم به کتاب اللَّه وعترتي أهل بيتي»؛ [1] «من در ميان شما چيزهايي را به وديعت گذاردم که اگر به آنها چنگ زنيد هرگز گمراه نخواهيد شد. کتاب خدا و عترتم اهل بيتم.»
[1] جامع الاحاديث، ج 4، ص 82، ح 10317.
ادله عصمت
با مراجعه به قرآن و روايات پي به وجود مقام عصمت براي اهل بيت پيامبرصلي الله عليه وآله خواهيم برد. و اين مطلب را از ادلّهاي همچون آيه تطهير ميتوان استفاده کرد که در جاي خود به طور تفصيل مورد بحث و بررسي قرار دادهايم.
خداوند متعال ميفرمايد: (إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَکُمْ تَطْهِيراً)؛ [1] «همانا خدا چنين ميخواهد که هر رجس و پليدي را از شما خانواده نبوّت دور سازد و شما را از هر عيب پاک و منزه گرداند.»
[1] سوره احزاب، آيه 33.
