استعمالات واژه اليوم در آیه اکمال دین
استعمالات واژه اليوم
«يوم» در چهار معنا استعمال شده است:
1 - مدّت زماني که از طلوع فجر آغاز و به غروب خورشيد ختم ميشود. بنابر اين معنا «يوم» مترادف «نهار» است و به معناي روز در مقابل شب به کار ميرود. مانند: (إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَيَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ)؛ [1] «روز شنبه ماهيهايشان روي آب ميآمدند، و روز غير شنبه به سوي آنان نميآمدند.»
و نيز ميخوانيم: (فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلي سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيّامٍ أُخَر)؛ [2] «هر کس از شما که در ماه رمضان بيمار يا در سفر باشد، پس روزهاي ديگري را روزه بگيرد.»
2 - مجموع شبانه روز؛ چنان که برمجموع نمازهايي که در يک شبانهروز خوانده ميشود، نمازهاي يوميه ميگويند.
3 - عصر، روزگار و برههاي از زمان؛ مانند آيه: (تِلْکَ الْأَيّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النّاسِ)؛ [3] «ما اين روزهاي ظفر و شکست را به نوبت ميان مردم ميگردانيم.»
حضرت امير المؤمنينعليه السلام ميفرمايد: «الدهر يومان: يوم لک ويوم عليک»؛ [4] «زمانه دو روز است: يک روز به نفع تو است و يک روز به ضرر تو.»
4 - مرحله؛ چنان که درباره خلقت آسمان و زمين فرمود: (الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيّامٍ)؛ [5] «خدايي که آسمان و زمين را در شش مرحله خلق کرد.» و نيز فرمود: (خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ)؛ [6] «زمين را در دو مرحله خلق کرد.»
5 - قيامت؛ بيشترين استعمال واژه يوم در قرآن کريم مربوط به روز قيامت است. سرّ اينکه از قيامت به «يوم» تعبير ميشود آن است که مرحله ديگري از نظام هستي و مرحله پاياني آن است.
الف و لام در «اليوم» براي عهد است و اشاره به روز معيّن و مشخصّي دارد که نزد گوينده و شنونده معلوم است. بنابر اين واژه «اليوم» به معناي امروز در مقابل ديروز و فردا قرار دارد.
حقّ آن است که آيه، به برههاي از روزگار اشاره دارد که آغاز آن قطعه زماني، روز نزول اين آيه بوده است. از اين رو اختصاصي به دوازده ساعت يا بيست و چهار ساعت ظرف نزول آيه ندارد.
«اليوم» دوم در آيه که به منظور اهمّيت دادن به آن روز بزرگ تکرار شده است نيز به همين معناست.
[1] سوره اعراف، آيه 163.
[2] سوره بقره، آيه 184.
[3] سوره آل عمران، آيه 140.
[4] نهج البلاغه، حکمت 396.
[5] سوره اعراف، آيه 54؛ سوره حديد، آيه 4.
[6] سوره فصّلت، آيه 9.
