بررسی آيه اعتصام
آيه اعتصام
از جمله آياتي که دلالت بر عصمت و مرجعيت ديني اهل بيتعليهم السلام و ولايت آن بزرگواران دارد آيه «اعتصام» است.
خداوند متعال ميفرمايد:
(وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَلا تَفَرَّقُوا)؛ [1]
«و همگي به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراکنده نشويد.»
[1] سوره آل عمران، آيه 103.
مفهوم اعتصام
فيّومي ميگويد: «عصمه اللَّه من المکروه يعصمه، من باب ضرب: حفظه و وقاه. واعتصمت باللَّه: امتنعت به»، از اين عبارت استفاده ميشود که ماده «عصم» به معناي حفظ کرد، و او را نگه داشت، آمده است. و اعتصام به خداوند؛ يعني انسان به توسط خدا دشمنان را از خود دور کند. [1] .
و در کتاب «معجم مقاييس اللغة» آمده است: «... اعتصم العبد باللَّه تعالي اذا امتنع»، بنده به خداي متعال چنگ زد، آن گاه که دشمن را به وسيله خداوند از خود دور کند.» [2] .
معناي چنگ زدن به خدا، يا ريسمان خداوند آن است که انسان خود را حفظ کرده و از نفس خود بلاها و دشمنان را توسط پناه بردن و توسل به خداوند متعال و ريسمان او حفظ کرده و از گزند عقوبات دنيا و آخرت مصون دارد.
[1] مصباح المنير، ماده عصم.
[2] معجم مقاييس اللغه، ماده عصم.
مقصود از حبل الله
خداوند متعال در سوره آل عمران ميفرمايد: (وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلي صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ)؛ [1] «و هر کس به خدا تمسّک جويد، قطعاً به راه راست هدايت شده است.»
در اين آيه امر به اعتصام و چنگ زدن به خداوند متعال و ذيل عنايت او شده است. خداوندي که در پيروي از دستورات او سعادت و کمال بشر تضمين شده است.
در آيه مورد بحث، خداوند متعال امر به تمسّک و اعتصام به حبل و ريسمان الهي کرده است. با جمع بين اين آيه و آيه قبل استفاده ميشود که حبل و ريسمان خدا بايد سنخيتي با خداوند داشته باشد تا با اعتصام و چنگ زدن به او، در حقيقت انسان به خداوند چنگ زده باشد و آن غير از معصوم کسي ديگر نيست.
[1] سوره آل عمران، آيه 101.
