بررسي ديدگاه اهل سنت

تمام اهل سنّت به جز فخر رازي، اطاعت «اولي الامر» در آيه را مشروط به اطاعت خدا و عدم معصيت او مي‏دانند. و برخلاف ديدگاه شيعه، اولي الامر را بر افراد معصوم تطبيق نمي‏کنند و در اين مورد اقوال ديگري را انتخاب کرده‏اند؛ از قبيل:

 >اولي الامر، حاکمان بر حق

>اولي الامر، اميران و عالمان

>اولي الامر، حاکمان، سلاطين و قاضيان شرع

 اولي الامر، حاکمان بر حق

زمخشري مي‏گويد: «خداوند به واليان دستور داد، امانات را به اهلش برگردانند و به عدالت داوري کنند. سپس در اين آيه به مردم دستور داد آنان را اطاعت کنند و داوري آن‏ها را گردن نهند، آنان جز حاکمان بر حقّ نيستند؛ چون خدا و رسول او از حاکمان جور بي‏زارند و امکان ندارد وجوب اطاعت آنان به اطاعت خدا و رسول عطف شود.» [1] .

[1] کشاف، ج 1، ص 524.

 

اولي الامر، اميران و عالمان

قرطبي مي‏گويد: «درست‏ترين اقوال در اين زمينه دو قول است: يکي اين‏که مراد از اولي الامر حاکمانند، چون آنان صاحب امرند و حاکميت براي آن‏هاست. و ديگر اين‏که: مراد دانشمندان دين شناسند....» [1] .

[1] الجامع لأحکام القرآن، ج 5، ص 260.

 

اولي الامر، حاکمان، سلاطين و قاضيان شرع

اين قول دايره وسيع‏تري را درباره اولي الامر مي‏شناسد و آن را شامل حاکمان، سلاطين، قاضيان و هر کس که ولايت شرعيه دارد، مي‏داند. [1] .

صاحبان اين اقوال همگي وجوب اطاعت «اولي الامر» در آيه را مقيد و مشروط به عدم معصيت آن‏ها دانسته‏اند، ولي همان‏گونه که اشاره شد «اولي الامر» در آيه مطلق است و تقييد، خلاف ظاهر است، و لذا با اطلاقش حمل برائمّه معصومين‏عليهم السلام مي‏کنيم.

[1] روح المعاني، ج 4، ص 96؛ فتح القدير، ج 1، ص 481.